Blagoslovom episkopa gornjokarlovačkog Gerasima i zahvaljujući Stefanu Samardžiji iz Buzete, kao i svešteniku Goranu Kalamandi, Srpska pravoslavna crkvena opština u Glini započela je prikupljanje sredstava za obnovu hrama Svetog proroka Ilije u Buzeti.

Uplate se mogu izvršiti na žiro račun (HR5524070001100135524) ili SWIFT uplatom kod OTP banke (OTPVHR2X) sa naznakom „za obnovu hrama Svetog proroka Ilije u Buzeti”.


U prilogu možete pročitati više o istorijatu hrama Svetog proroka Ilije u Buzeti, samoj buzetskoj parohiji i njenom sveštenstvu, kao i o plemenu Muždeka koje je od davnina vezano za ovu našu svetinju. Opširniji istorijat planiram objaviti u formi naučnog rada.

„Hram Svetog proroka Ilije

Smatra se da je hram Svetog proroka Ilije podignut 1720. godine na tromeđi Buzete, Dabrine i Klasnića, na mjestu na kome se danas nalazi hram Svete Paraskeve, kao i da je 1740. godine premješten dublje u Buzetu. Prema predanju, zvona hrama Svetog proroka Ilije smetala su Turcima i iz straha od njih, tadašnji sveštenik predložio je da se hram izmjesti sa prvobitnog mjesta. Naišao je na protivljenje naroda, nakon čega je uzjahao konja i prvi ponio nekoliko dasaka, ali je tom prilikom poginuo – po jednom predanju, vjetar ga je srušio sa konja, a prema drugom je stradao od groma. Međutim, na vojnoj karti Banske krajine nastaloj tokom druge polovine XVIII vijeka (1773–1775), hram Svetog proroka Ilije (St. Elias) ucrtan je na tromeđi Buzete, Dabrine i Klasnića, tako da je do njegovog premještanja moralo doći kasnije. To se svakako desilo prije 1791. godine, kada se hram Svete Paraskeve pominje kao filijalni hram parohije Buzeta.

Parohija Buzeta

Parohija Buzeta spada u red najstarijih parohija na širem području Gline i izvjesno je da je postojala tokom prve polovine XVIII vijeka. Prvi opširniji podaci potiču iz 1755. godine, kada je zabilježeno da je imala 85 kuća, hram Svetog proroka Ilije i jednog sveštenika. Tokom 1768. godine, vojne vlasti sprovele su popis sveštenstva po kome je parohija sa hramom Svetog proroka Ilije i sveštenikom Jovanom Muždekom obuhvatala Buzetu i Dabrinu, a ovom hramu pripadao je i dio Klasnića. Vremenom su ovoj parohiji pripojena i sela Brezovo Polje i Brubno, koja su u njenom sastavu ostala sve do njene podjele i osnivanja parohije Brezovo Polje. Ta podjela izvršena je prema prijedlogu iz 1775. godine – Buzeta i Dabrina ostale su u parohiji Buzeta, dok su Brezovo Polje, Brubno i dio Klasnića pripali parohiji Brezovo Polje. Po popisu Gornjokarlovačke eparhije iz 1791. godine, buzetska parohija, sa glavnim hramom Svetog proroka Ilije (Buzeta) i filijalnim hramom Svete Paraskeve (Dabrina), pokrivala je Buzetu, Dabrinu, Vranovinu i dio Klasnića.

Sveštenstvo i pleme Muždeka

Osim popa Jovana Muždeke, u Buzeti su od XVIII vijeka do Drugog svjetskog rata kao sveštenici služili Nikolaj Meandžija, Georgije Vilić, Arsenije Demić, Stefan Miljević, Kiril Miljević, Stojan Muždeka, Ilija Muždeka, Nikola Muždeka, Aleksa Muždeka, Jovan Muždeka... Od pomenutih sveštenika, porijeklom iz same Buzete bile su jedino Muždeke. Muždeke su od XVIII vijeka davale sveštenike i jedan su od najvećih banijskih svešteničkih rodova. Njihov najpoznatiji predstavnik je Metodije Muždeka (1912–1977), suplent Prizrenske bogoslovije (1939–1941), katiheta Pete beogradske muške gimnazije (1942–1944), profesor Prizrenske bogoslovije (1947–1951), profesor Beogradske bogoslovije u manastiru Rakovica (1951–1955), rektor Prizrenske bogoslovije (1955–1971) i episkop timočki (1971–1977).”

Izvor: Petar M. Demić, istoričar