BEOGRAD - Ovih dana iz štampe se pojavila za istoriju srpskog naroda Banije izuzetno vrijedna knjiga: „Srbi Banije u koncentracionom logoru Mauthauzen“, autora Miloša Bajića, pjesnika i među prognanim Srbima u Srbiji istaknutog kulturnog poslenika.

Srpski narod, do građanskog rata u Hrvatskoj devedesetih godina većinski narod Banije, dugo je muku mučio sa sređivanjem popisa svojih stradalnika – boraca ili žrtava ratova u 20. vijeku. Tek u drugoj njegovoj polovini istraženo je i ubilježeno mnogo toga što je trebalo da se radi i ranije uradi. I to što je urađeno, urađeno je zahvaljujući prije svega entuzijazmu pojedinaca.

Ali, da ne idemo sad u tu dugu, tešku i komplikovanu priču.

Knjiga Miloša Bajića, čiji je izdavač Zavičajno udruženje Banijaca, potomaka i prijatelja Banije, sadrži u uvodnom dijelu kratku istoriju ovog zloglasnog njemačkog nacističkog logora. Autor objašnjava put kako su i odakle su i Banijci stizali u Mauthauzen. U taj zloglasni sistem logora – nije to bio samo jedan logor. Oslikava i mučenja i umiranja u logoru. Zatim, tu su i priče sudbina pojedinaca, kao i onih koji su uspjeli da prežive, među kojima je autorov otac Nikola. Slijede i brojni podaci o mnogočemu što je vezano za logoraše i logor.

Bajić donosi „Spisak zatočenika Banije po redoslijedu logorskih brojeva“, kojih je 224 (spisak, naravno, nije potpun, jer autor za neke nije pronašao dokaze da su sa Banije), s datumom i mjestom rođenja, kao i drugim zanimljivim pojedinostima.

Od njih 224, njih 149 je stradalo.

Tu su, dakle, podaci o Banijcima, s prezimenima: Rajšić, Kekić, Tadić, Turopoljac, Bamburać, Bunčić, Begović, Bajić, Cvijakić, Dragić, Dragović, Dražić, Đurić, Janjanin, Juzbašić, Jelić, Klipić, Majstorović, Milinković, Popović, Pupić, Relić, Runjajić, Simić, Stojčević, Vranešević, Vujičić, Vrapčević, Vučinić, Vujaković, Vukosavljević, Akik, Babić, Baljak, Bausovac, Bjelajac, Bogdanović, Burnać, Borojević, Brajenović, Briševac, Bujinac (tako je u logorskim spiskovima upisano prezime Buinac, a nije jedino), Čekić, Čavić, Čizmić, Čučković, Dejanović, Demonja, Dodoš, Dragin, Dunavić, Đermanović, Đukić, Vidaković, Graorac, Grosić, Kodžić, Ićitović, Ilić, Inđić, Ivičić, Jagrević, Janjić, Jarčević, Jasić, Jović, Karavidić, Knežević, Kosijer, Krneta, Kresić, Krošnjar, Kulundžić, Latin, Lazić, Lekić, Ljubišić, Novaković, Obrenović, Omazić, Pajagić, Perić, Požar, Pribićević, Podunavac, Pavlenović, Rabljenović, Radić, Radulović, Rakasović, Roksandić, Simanović, Sanković, Skadarka, Šarengaća, Španović, Šteković, Tarbuk, Tintor, Todorović, Tomašević, Trbojević, Vicković, Vidaković, Vojinović, Vučković, Vurunić, Zlajić, Zmijanac, Živanović, Mandić, Martić, Matijašević, Meandžija, Mikić, Milinović, Milković, Milovanović, Đerasimović, Grmuša, Mraković, Petrović, Tišma, Borota, Nišević, Pajić, Dabić.

Svi oni, kao i mnogi istih prezimena (a navedeni su u knjizi) otpremani su u transportima:

– 18. oktobra 1942. godine iz logora Banjica;
– 16. decembra 1942. godine iz koncentracionog logora (kl) Sajmište;
– 30. januara 1943. godine iz kl Sajmište;
– 2. marta 1943. godine iz kl Sajmište;
– 5. juna 1943. godine iz kl Sajmište;
– 15. juna 1943. godine takođe iz kl Sajmište;
– 31. avgusta 1944. godine iz logora Banjica.

U knjizi je i „Tabela ukupnog broja i broja stradalih po općinama“, u kojoj je dat pregled ukupnog broja zatočenika i broja stradalih po banijskim opštinama:

– opština Kostajnica – logoraši su iz sela: Donja Velešnja, Gornja Velešnja, Babina Rijeka, Bjelovac, Kukuruzari, Gornji Kukuruzari, Prevršac, Mečenčani, Borojevići, Kostajnica (ukupno 128, stradalo 84);
– opština Sisak: Vukoševac, Velika Gradusa, Petrinjci, Crkveni Bok, Lipovljani, Jasenovčani, Trnjani, Sunja (45 – 36);
– opština Dvor na Uni: Šakanlije, Zrinska Draga, Johovac, Čavlovica, Dvor na Uni, Volinja, Udetin, Rujevac (20 – 15);
– opština Glina: Bačuga, Balinac, Bojna, Brezovo Polje, Glina, Luščani, Obljaj, Klasnić, Šaševa, Trnovac, Vlahović (16 – 10);
– opština Petrinja: Cepeliš, Klinac, Blinja, Begovići, Jošavica (15 – 9; u knjizi su podaci za svako navedeno selo).

Bajić u knjizi objavljuje više od 30 originalnih fotografija, među kojima većina najjasnije ilustruje strašne zločine njemačkih nacističkih monstruma. Kao što su takođe izuzetno vrijedni snimci brojnih originalnih dokumenata vezanih za sudbine mauthazenskih stradalnika iz srpskih sela Banije.

U pogovoru Bajićevoj knjizi, pod naslovom „Mera ljudske patnje“, dr Milan Koljanin, naš poznati istoričar, koji je i urednik knjige, između ostalog, piše:

„Iako je o logoru Mauthauzen i o stradanju Srba i drugih Jugoslovena objavljeno nekoliko vrednih knjiga, Miloš je odlučio da i sam napiše jednu. Odlučio je da to bude knjiga o stradanju Srba sa Banije u ovom logoru. Na to ga je podstaklo i novo strdadanje Srba sa Banije u Republici Hrvatskoj, stradanje koje po svojim posledicama nije bilo ništa manje od onog u vreme Drugog svetskog rata. Smatrao je to svojim dugom prema ocu i brojnim drugim Banijcima koji su internirani u koncentracionom logoru Mauthauzen, iz kojeg se malo ko vratio. Pisanjem ove knjige i njenim stavljanjem sudu javnosti, on je na najbolji način ispunio taj svoj dug.“

Miloš Bajić rođen je 1947. godine u Velikoj Gradusi, na Baniji (Hrvatska). Poeziju je objavljivao u listovima i časopisima, a zastupljen je i u više pjesničkih antologija i književnih pregleda. Dobitnik je i nekoliko nagrada za poeziju. Autor je 17 knjiga pjesama.

Knjigama svojih pjesama, Miloš Bajić pridružuje i knjigu „Srbi Banije u koncentracionom logoru Mauthauzen“. I ponavljam: izuzetno vrijednu i za banijske Srbe značajnu knjigu.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
•  

 

Kopiraj link